DEN HAAG - Het moderne kapitalisme werkt uiteindelijk ontwrichtend op de samenleving en ondermijnt de menselijke waardigheid. Dat stelde PvdA-leider en minister van Financiën Wouter Bos maandagavond in de Den Uyllezing in Amsterdam.
Bos analyseert in zijn lezing de gevolgen van globalisering, neoliberalisme en kapitalisme. Dat heeft volgens hem in het ''Westen niet geleid tot grootscheepse verpaupering en diepe armoede''.
Er is een hoog welvaartsniveau gerealiseerd en ''deze crisis overleven we ook wel weer'', aldus Bos.
''Maar er vindt wel een ondermijning van de menselijke waardigheid plaats door een voortdurende druk van commercialisering op de publieke sfeer, het stelselmatig appeleren aan de primaire behoeften van meer meer meer en nu nu nu'', zegt Bos.
Onverschillig
Die ontwikkelingen werken in zijn ogen ''uiteindelijk ontwrichtend op een samenleving omdat het mensen onverschillig maakt ten opzichte van elkaar en het steeds weer de balans tussen particuliere koopkracht en collectieve welvaart verstoort en daarmee de kracht van wat wij met en voor elkaar kunnen betekenen''.
Bos pleit daarom voor een ''opvoeding tot burgerschap en een aan het algemeen belang dienstbare elite''.
Bos uit in zijn lezing ook kritiek op de huidige Britse Labour-premier Gordon Brown, die leiding gaf aan de te ver doorgeschoten deregulering in The City, het financiële centrum van Londen.
Brown probeert nu met draconische maatregelen de uitwassen daarvan te bestrijden, ''maar heeft natuurlijk een kanjer van een geloofwaardigheidsprobleem''.
Naïef
De PvdA-leider pleit ervoor om publieke belangen voor de markt af te schermen. Dat is veiliger dan proberen de markt te temmen met een machtige toezichthouder. Dat model noemt Bos ''in toenemende mate naïef. Perfect toezicht is een illusie.''
Dat de Amerikaanse president Barack Obama nu streeft naar kleinere banken, krijgt de steun van Bos. Het is volgens hem een ''bot middel'', maar ''waarschijnlijk veel simpeler en effectiever dan het verscherpen van toezichtswetgeving''.
